Ndryshimet klimatike: Uraganët do të zgjerohen në rajone më të populluara

Ndryshimet klimatike do të zgjerojnë gamën e cikloneve tropikale, duke i bërë miliona më shumë njerëz të prekshëm ndaj këtyre stuhive shkatërruese, thotë një studim i ri.

Aktualisht, këto ciklone – ose uragane siç njihen gjithashtu – kufizohen kryesisht në rajonet tropikale në veri dhe në jug të ekuatorit.

Por studiuesit thonë se rritja e temperaturave do të lejojë që këto ngjarje të motit të formohen në gjerësinë e mesme.

Kjo zonë përfshin qytete të tilla si Nju Jorku, Pekini, Bostoni dhe Tokio.

Studimi është publikuar në revistën Nature Geoscience.

Shkencëtarët e përfshirë thonë se puna e tyre tregon se deri në fund të këtij shekulli, ciklonet ka të ngjarë të ndodhin në një gamë më të gjerë se sa kanë ndodhur për tre milionë vjet.

• A është “hidrogjeni blu” përgjigja e Japonisë ndaj qymyrit?
• Katër mënyra të lira për të kursyer energji në shtëpi këtë dimër
• Adoleshentët dhe murgesha që luftojnë në një minierë qymyri

Kur stuhia subtropikale Alpha zbarkoi në Portugali në shtator 2020, shkalla relativisht e vogël e dëmit të shkaktuar nga cikloni bëri pak tituj.

Por për shkencëtarët kjo ishte një ngjarje mjaft e rëndësishme.

“Ne nuk e kishim vëzhguar këtë më parë,” tha Dr Joshua Studholme, një fizikant nga Universiteti Yale.

“Ju kishit një lloj stuhie tradicionale të gjerësisë gjeografike të mesme, të asaj lloji të dobësuar, dhe në dobësimin saj, u krijuan kushtet e duhura për formimin e një cikloni tropikal, dhe kjo nuk i kishte ndodhur më parë Portugalisë.”

Dr Studholme është autori kryesor i këtij studimi të ri, i cili projekton se një klimë ngrohëse do të shohë formimin e më shumë prej këtyre llojeve të stuhive në gjerësinë e mesme, ku jeton shumica e popullsisë së botës dhe ku zhvillohet pjesa më e madhe e aktivitetit ekonomik.

Ai shpjegoi se ndërsa bota bëhet më e nxehtë, ndryshimi i temperaturës midis ekuatorit dhe rajoneve polare do të ulet, dhe kjo do të ndikojë në rrjedhën e rripit të ngushtë të erërave (jet stream).

Normalisht, këta lumenj ajri me lartësi të madhe veprojnë si një lloj roje kufitare për uraganet, duke i mbajtur ata më afër ekuatorit.

“Ndërsa klima ngrohet, ai lloj aktiviteti i rripit të ngushtë të erërave (jet stream) që ndodh në gjerësinë gjeografike të mesme, do të dobësohet dhe në raste ekstreme do të ndahet, duke lejuar që të ndodhë ky lloj formimi i ciklonit.”

Çështja e ndikimit të ndryshimeve klimatike të shkaktuara nga njeriu në uragane ka qenë e diskutueshme në të kaluarën, por hulumtimet e fundit sugjerojnë se lidhjet po bëhen më të qarta.

Gushtin e kaluar, Paneli Ndërqeveritar për Ndryshimet Klimatike publikoi pjesën e parë të raportit të tij të gjashtë të vlerësimit, që ka të bëjë me shkencën e ngrohjes së klimës.

Në lidhje me uraganet dhe ciklonet tropikale, autorët thanë se kishin “besim të lartë” se dëshmitë e ndikimit njerëzor janë forcuar.

“Përqindja e cikloneve intensive tropikale, shpejtësia mesatare e erës së ciklonit tropikal dhe shpejtësia e pikut të erës së cikloneve tropikale më intensive do të rritet në shkallë globale me rritjen e ngrohjes globale,” tha IPCC.

Hulumtimi i ri i botuar të mërkurën përdor disa vargje të provave për të treguar se ciklonet tropikale në të ardhmen ka të ngjarë të ndodhin në një gamë më të gjerë sesa mendohej më parë.

“Ajo që ne kemi bërë është të bëjmë të qartë lidhjet midis fizikës që ndodh brenda vetë stuhive dhe dinamikës së atmosferës në shkallë planetare,” tha Dr Studholme.

“Ky është një problem i vështirë sepse kjo fizikë nuk është e simuluar mirë në modelet numerike të ekzekutuara në kompjuterët modern.”Zgjerimi i mundshëm i këtyre stuhive përbën një rrezik të konsiderueshëm për botën, veçanërisht kur ndikimet e tjera të ngrohjes hyjnë në lojë.

Zgjerimi i mundshëm i këtyre stuhive përbën një rrezik të konsiderueshëm për botën, veçanërisht kur ndikimet e tjera të ngrohjes hyjnë në lojë.

“Ciklonet tropikale në brezin e gjerësisë së mesme mund të përjetojnë ndryshime të tjera si lëvizje më të ngadalshme dhe reshje më të mëdha shiu,” tha Dr Gan Zhang, më parë një shkencëtar atmosferik në Universitetin Princeton dhe NOAA i cili nuk ishte i përfshirë në studimin e ri.

“Këto ndryshime të cikloneve tropikale, plus një rritje e theksuar e nivelit të detit bregdetar mund të komplikojnë ndikimet e mundshme shoqërore.”

Dr Zhang paralajmëroi se ndjeshmëria e cikloneve tropikale ndaj ngrohjes ka një nivel të lartë pasigurie, por ai tha se rreziku nga këto stuhi mund të rritet akoma edhe me nivele të moderuara të ngrohjes.

Sigurisht, autorët argumentojnë se ky kurs nuk është vendosur në gur dhe se reduktimet dramatike të emetimeve të karbonit veçanërisht gjatë dekadës së ardhshme, mund të ndryshojnë rezultatin.

“Kontrolli mbi këtë është gradienti i temperaturës midis tropikëve dhe poleve, dhe kjo është shumë e lidhur ngushtë me ndryshimin e përgjithshëm të klimës,” tha Dr Studholme.

“Nga fundi i këtij shekulli, ndryshimi në atë gradient midis një skenari me emetim të lartë dhe një skenari me emetim të ulët është dramatik. Kjo mund të jetë shumë domethënëse për sa i përket mënyrës se si zhvillohen këto uragane.” /MeteoKosova/