Ekstremet e motit, klimës dhe ujit po bëhen më të shpeshta dhe intensive si pasojë e ndryshimeve klimatike. Më shumë njerëz janë të ekspozuar se kurrë më parë ndaj rreziqeve të shumta.
Nuk mjaftojnë më parashikimet se si do të jetë moti. Parashikimet e bazuara në ndikim mbi atë që do të bëjë moti dhe çfarë duhet të bëjnë njerëzit janë jetike për të shpëtuar jetë dhe mjete jetese.
Megjithatë, një në tre persona ende nuk mbulohen siç duhet nga sistemet e paralajmërimit të hershëm. Dhe, shumë shpesh, paralajmërimet nuk arrijnë tek ata që kanë më shumë nevojë për to.
Prandaj, Dita Botërore e Meteorologjisë më 23 Mars 2022 ka temën Paralajmërimi i Hershëm dhe Veprimi i Hershëm dhe vë në pah rëndësinë jetike të informacionit hidrometeorologjik dhe klimatik për reduktimin e rrezikut nga fatkeqësitë.
Iniciativa e re madhore
Në një fjalim video në ceremoninë e Ditës Botërore të Meteorologjisë, Sekretari i Përgjithshëm i Kombeve të Bashkuara Antonio Guterres pritet të shpallë një iniciativë të re të madhe mbi paralajmërimet e hershme që janë thelbësore për përshtatjen ndaj ndryshimeve klimatike.
“Ndryshimet klimatike janë tashmë shumë të dukshme përmes motit më ekstrem në të gjitha pjesët e botës. Po shohim valë më intensive të të nxehtit dhe thatësirë dhe zjarre në pyje. Ne kemi më shumë avuj uji në atmosferë, gjë që çon në reshje ekstreme dhe përmbytje vdekjeprurëse. Ngrohja e oqeanit nxit stuhitë më të fuqishme tropikale dhe rritja e nivelit të detit rrit ndikimet,” thotë Sekretari i Përgjithshëm i WMO Prof. Petteri Taalas në një mesazh për anëtarët e WMO dhe publikun.”
“Ne presim që ky trend negativ të vazhdojë. Sistemet e Paralajmërimit të Hershëm janë një masë përshtatëse e provuar dhe efektive, e cila shpëton jetë dhe mjete jetese.”
Pse ka rëndësi
Një raport i WMO mbi statistikat e fatkeqësive për 50 vitet e fundit tregoi se më shumë se 11 000 fatkeqësi të lidhura me motin, klimën dhe rreziqet e lidhura me ujin midis 1970 dhe 2019, pothuajse e barabartë me një fatkeqësi në ditë. Kishte 2 milionë vdekje – ose 115 në ditë.
Numri i fatkeqësive është pesëfishuar në 50 vitet e fundit. Dhe kostoja ekonomike është rritur. Ky trend pritet të vazhdojë.
Megjithatë, numri i viktimave ka rënë në mënyrë dramatike – pothuajse trefish – falë parashikimeve më të mira të motit dhe planifikimit më të koordinuar të menaxhimit të fatkeqësive.
Superkompjuterët dhe teknologjia satelitore kanë lehtësuar hapa të mëdhenj në aftësinë tonë të parashikimit dhe shfaqjen e shërbimeve të përshtatura për përdoruesit, të mbështetur nga dekada kërkimesh.
Ekziston një koordinim më i fortë ndërkombëtar, rajonal dhe kombëtar, i shoqëruar nga mobilizimi aktiv i komunitetit.
Por mbetet shumë për të bërë. Ka boshllëqe të mëdha në vëzhgimet e motit, veçanërisht në vendet më pak të zhvilluara dhe shtetet e vogla ishullore në zhvillim. Këto boshllëqe paraqesin rrezik për saktësinë e paralajmërimeve të hershme në nivel lokal dhe global.
Kjo është arsyeja pse WMO po drejton iniciativat për të forcuar paralajmërimet e hershme, për të përmirësuar vëzhgimet dhe për të ndërtuar qëndrueshmëri.
Paralajmërimet e hershme në një botë që po ngrohet
Paralajmërimet e hershme janë një pjesë jetike e përshtatjes ndaj ndryshimeve klimatike.
Ndodhja e ngjarjeve ekstreme është e paprecedentë në të dhënat e vëzhguara dhe do të rritet me ngrohjen globale, sipas Panelit Ndërqeveritar për Ndryshimet Klimatike (IPCC).
Bota përballet me rreziqe të shumta klimatike të pashmangshme gjatë dy dekadave të ardhshme me ngrohjen globale prej 1.5°C (2.7°F) mbi epokën para-industriale. Edhe tejkalimi i përkohshëm i këtij niveli të ngrohjes do të rezultojë në ndikime të rënda shtesë, disa prej të cilave do të jenë të pakthyeshme. Rreziqet për shoqërinë do të rriten, duke përfshirë infrastrukturën dhe vendbanimet e ulëta bregdetare, sipas raportit të IPCC mbi Ndikimet, Përshtatja dhe Cenueshmëria.
Ekstremet e motit po ndodhin njëkohësisht, duke shkaktuar ndikime kaskadë që janë gjithnjë e më të vështira për t’u menaxhuar.
Ekstremet e nxehtësisë janë bërë më të shpeshta dhe më intensive që nga vitet 1950. Të gjitha rajonet janë prekur.
Përqindja e cikloneve intensive tropikale (kategoritë 4-5) pritet të rritet me më shumë ngrohjen globale.
Frekuenca dhe intensiteti i ngjarjeve të reshjeve të mëdha është rritur që nga vitet 1950 dhe kjo pritet të vazhdojë. Sipërfaqja e tokës e prekur nga thatësira më të shpeshta dhe të rënda, një fatkeqësi famëkeqe me fillim të ngadaltë, parashikohet gjithashtu të rritet.
Burimet
Dita Botërore e Meteorologjisë përkujton hyrjen në fuqi më 23 mars 1950 të Konventës për krijimin e Organizatës Botërore Meteorologjike. Ai tregon kontributin thelbësor të Shërbimeve Kombëtare Meteorologjike dhe Hidrologjike për sigurinë dhe mirëqenien e shoqërisë. /MeteoKosova/
Albanian 
English