Si u zhduk tërësisht Hëna e Plotë, pothuajse një mijë vjet më parë

Një eklips hënor jashtëzakonisht i rrallë ‘i errët’ ndodhi më 5 Maj, në vitin 1110, por si?

Sipas të dhënave mbi nëntëqind vjet të vjetra, dëshmitarët raportuan se Hëna e Plotë u zhduk për pak kohë nga qielli gjatë një eklipsi total hënor.

Sipas Peterborough Chronicle, e cila regjistronte ngjarje të dukshme gjatë gjithë historisë së Anglisë, në vitin 1110: “Në natën e pestë të muajit Maj, hëna u shfaq me ndriçim në mbrëmje, dhe më pas drita e saj u zbeh pak e ngapak, dhe herët gjatë natës ishte zhdukur plotësisht saqë nuk shihej as drita, as rrethi, as asgjë fare, dhe kështu vazhdoi deri në afërsi të ditës dhe më pas ai u shfaq duke ndriçuar plot e përplotë ndriçim; qielli ishte shumë i pastër gjatë gjithë natës dhe yjet shkëlqenin shumë në të gjithë qiejt dhe pemët frutore u lënduan shumë nga ngrica e asaj nate”.

Megjithatë, si ndodhi ky akt i zhdukjes?

Gjatë një eklipsi total hënor, Hëna kalon drejtpërdrejt nëpër hijen e Tokës. Së pari, ai thjesht zbehet, pastaj duket sikur një disk i madh errësire që vazhdon ngadalë nëpër fytyrën e tij derisa të zhytet plotësisht në pjesën më të errët të hijes, umbra. Kjo është kur ne e shohim atë të shkëlqejë me ngjyrën e njohur të kuqe të errët që kemi pritur gjatë një prej këtyre ngjarjeve.

Sidoqoftë, Hëna në asnjë moment nuk duket që zhduket. Pra, çfarë ndodhi gjatë eklipsit të 5 Majit të vitit 1110 për të shkaktuar zhdukjen e Hënës nga qielli?

Ngjyra e kuqe që shohim gjatë një eklipsi total hënor është nga drita e diellit që filtron nëpër atmosferën e planetit. Në thelb, është nuanca e kuqe e çdo lindjeje dhe perëndimit të diellit që ndodh në Tokë në atë kohë, duke ndriçuar në ombra dhe në Hënë, të gjitha menjëherë.

Çfarë ndodh, megjithatë, nëse atmosfera e Tokës nuk lejon që asnjë dritë të ikë dhe të shkëlqejë në umbren (hija e plotë e Tokës)?

Kjo duket të jetë ajo që ndodhi në vitin 1110. Siç u raportua në një studim të botuar në 2020, shkencëtarët zbuluan se një seri shpërthimesh të malit Asama të Japonisë, duke filluar dy vjet më parë, në Gusht deri në Tetor të vitit 1108, mund të kenë qenë përgjegjës.

Gjatë shpërthimeve të fuqishme vullkanike, hiri dhe grimcat e tjera të imta shpërthehen në stratosferë, lart mbi tokë, ku mund të qëndrojnë për vite me rradhë. Shpërndarja shtesë e dritës së prodhuar nga këto grimca mund të na trajtojë me disa perëndime të kuqe të gjalla. Në të njëjtën kohë, megjithatë, ata mund të shpërndajnë plotësisht dritën e dukshme përpara se ajo të mund të ikë përsëri në hapësirë dhe të shkëlqejë në umbren. Kështu, një errësirë e njëtrajtshme do të zëvendësonte nuancën tipike të umbres dhe një Hënë e eklipsuar mund të dukej sikur zhduket nga qielli. /MeteoKosova/